УРОК 1

1. Прочитайте текст и скажите, что такое режим дня и почему
его важно соблюдать.

РЕЖИМ ДНЯ

Режим дня — это определённая после՛довательность всех действий человека, которые нужно выполнять в течение дня, чтобы улучшить свою жизнь и
своё здоровье. Направлен он на то, чтобы рациона՛льно использовать своё
время. С помощью режима дня можно контролировать свой труд, спортивные
занятия и отдых, правильно чередовать физическую и умственную активность.
Чтобы режим дня был правильным, необходимо при его составлении
учитывать ли՛чные особенности человека.

1. Режим дня обеспечивает полноценный отдых и здоровый сон.
2. Повышает иммунитет.
3. Нормализует работу нервной системы.
4. Обеспечивает необходимую для организма физическую активность.
5. Улучшает работу внутренних органов человека.
6. Снижает риск набрать лишний вес.
7. Учит правильно использовать время.
   По материалам интернета
   после՛довательность – հաջորդականություն
   рациона՛льно – разу՛мно, проду՛манно
   ли՛чный – անհատական

2. Объясните значение следующих слов и выражений.
Рационально использовать время, чередовать, физическая и умственная
активность, личные (индивидуальные) особенности, полноценный отдых,
иммунитет, нервная система, набрать лишний вес.

3. Ответьте на вопросы.

1.Может ли правильно составленный режим дня улучшить жизнь и
здоровье человека? 2. Как режим дня может помочь контролировать свой
труд, спортивные занятия и отдых? 3. 5. Как связан иммунитет с правильным режимом дня?

4. Перепишите предложения, раскрывая скобки.

1. Только какой-то белый кружочек прыгал по (экран). 2. А пока можно к
(дедушка) забежать. 3. Побегу тогда в (школа) на тренировку. 4. Все уже
собрались в (зал). 5. Прозвенел звонок, и я бросился из (класс). 6. И тут в
(дверь) позвонили. 7. Я быстро добежал до (дом). 8. Из (дом) он пошёл в (школа).

5. Вместо точек вставьте в, на, напротив, из, к, по.

1. Я никогда не опаздываю … . школу. 2. Какой-то кружочек прыгал … экрану.3. А пока можно … дедушке забежать. 4. Побегу тогда … школу … тренировку. 5. И
тут … дверь позвонили. 6. Я вышел … магазина и пошёл домой. 7. Остановка
автобуса находится … моего дома.

6. Перепишите предложения. В конце предложения поставьте (. ? !).

1.Ну что, кто кого победил _ 2. Что же делать _ 3. Мне некогда _ Не отвлекай _
Я газету читаю_ 4. Ну никому, никому я не нужен_ 5. Неужели из-за дня
рождения обиделся_ Ну и пусть_ 6. Вернулся я домой_ 7. Пока я с чудовищами
сражался, всех друзей растерял_ 8. Мне даже показалось, что это не кружочек
прыгает по экрану, а вампир_

УРОК 2. СПОРТ И РЕЖИМ ДНЯ

1.Прочитайте текст . Какую пользу приносят занятия
спортом?

СПОРТ

Спорт укрепляет здоровье, воспитывает характер, делает человека
сильным и выносливым, закаляет организм (կոփում է մարմինը), поднимает
настроение. Люди, регулярно занимающиеся спортом, выглядят моложе и меньше болеют. Спорт делает человека энергичным, приносит радость
победы над соперником и над самим собой.
Занятия спортом укрепляют силу воли и дисциплинируют людей. Только
люди с сильным характером способны дружить со спортом.
По материалам интернета

2. Вместо точек вставьте подходящие слова в нужной форме из слов
для справок.

1.Спорт … здоровье, … характер, … человека сильным и выносливым, …
организм, … настроение 2. Спорт … человека энергичным, … радость победы
над соперником и над самим собой. 3. Занятия спортом … силу воли и … людей. Только люди с сильным характером способны … со спортом.
Слова для справок: делать, укреплять, приносить, дружить воспитывать,
дисциплинировать, делать, закалять, поднимать

3. Найдите ответы на вопросы в тексте и прочитайте их.

1.Как влияет спорт на здоровье и характер человека? 2. Как выглядят люди,
которые постоянно занимаются спортом? 3. Какую радость приносит людям
спорт? 4. Все ли люди способны постоянно заниматься спортом?

4. Ответы на вопросы.

1. Для чего надо заниматься спортом? 2. Как спорт меняет человека? 3. Почему здоровый образ жизни невозможно представить без занятий спортом? 4.Какое место занимает спорт в вашей жизни?

5. Согласны ли вы с тем, что…

1. Глупо тратить свободное время на занятия спортом, когда есть столько
интересных и полезных занятий. 2. Лучше играть в футбол на компьютере,
чем во дворе. 3. Люди, которые бегают по утрам, потом весь день хотят спать. 4.Спортом должны заниматься профессиональные спортсмены. 5. Если
хочешь укрепить своё здоровье и меньше болеть, по утрам надо делать
гимнастику и обливаться холодной водой.

6. Прочитайте данные ниже сложные слова (բարդ բառեր) и скажите, от
каких слов они образовались.
детсад — ? пылесос — ? пароход — ? вездеход — ?

Согласные звуки образуют пары по твердости-мягкости и называются соответствующе — парными. Вот таблица всех парных твердых и мягких согласных звуков.

[б] [в] [г] [д] [з] [с] [к] [л] [м] [н] [п] [р] [т] [ф] [х]
[б’] [в’] [г’] [д’] [з’] [с’] [к’] [л’] [м’] [н’] [п’] [р’] [т’] [ф’] [х’]

Однако в русском языке есть согласные, у которых такой пары нет: они могут быть только мягкими или только твердыми. Такие звуки называются непарными. Например, согласные звуки [ж], [ш] и [ц] не имеют пары, они всегда твердые. Даже если в слове за ними стоят буквы, которые обозначают мягкость согласных звуков: я, е, ё, ю, и или ь.

Пример
Жёлтый [жо́лтый], широкий [шыро́к’ий], шёл [шо́л], жизнь [жы́з’н’], видишь [в’и́д’иш] и т. д.

Твердые и мягкие согласные звуки

Твердые и мягкие согласные различаются особенностями артикуляции, а именно положением языка: при образовании мягких согласных все тело языка сдвигается вперед, а средняя часть спинки языка приподнимается к твердому нёбу, при образовании твердых согласных тело языка сдвигается назад.

Согласные образуют 15 пар, противопоставленных по твердости / мягкости: [б] – [б’], [в] – [в’], [г] – [г’], [д] – [д’], [з] – [з’], [к] – [к’], [л] – [л’], [м] – [м’], [н] – [н’], [п] – [п’], [р] – [р’], [с] – [с’], [т] – [т’], [ф] – [ф’], [х] – [х’].

К твердым непарным относят согласные [ц], [ш], [ж], а к мягким непарным – согласные [ч’], [щ’], [й’] (непарным мягким является также звук [ж’], встречающийся в некоторых словах в речи отдельных носителей языка).

Согласные [ш] и [щ’] (а также [ж] и [ж’]) пар не образуют, так как отличаются не только твердостью / мягкостью, но и краткостью / долготой.

Сказанное можно обобщить в следующей таблице:

	парные (15 пар)	непарные
твердые	б в г д з к л м н п р с т ф х	ж ш ц
мягкие	б’ в’ г’ д’ з’ к’ л’ м’ н’ п’ р’ с’ т’ ф’ х’	ч’ щ’ й’

7. От каких слов образовались следующие слова? Вставьте пропущенные буквы.
Лун..ход, пеш..ход (հետիոտն), голов..ломка (գլուխկոտրուկ), старш..классник,
сам..вар, книг..люб, мусор..воз, черн..волосый, розов..щёкий, сер..глазый,
птиц..лов, мор..ход.

8. Прочитайте данные ниже слова. Обратите внимание на то, как
образуются названия жителей стран и городов.
Армения – армянин, армянка Гюмри – гюмриец, гюмрийка
Украина – украинец, украинка Англия – англичанин, англичанка
Ереван – ереванец, ереванка Москва – москвич, москвичка

9. Прочитайте текст самостоятельно. Что значит питаться правильно?

ПРАВИЛЬНОЕ ПИТАНИЕ

Чтобы хорошо выглядеть и быть здоровым одних тренировок мало —
нужно ещё правильно питаться. Это особенно важно при занятиях спортом.
Правильное питание помогает улучшить результаты тренировок и
чувствовать себя лучше. Вот несколько важных правил:

Правило №1. Никакого сахара. Когда сахар попадает в организм, он
замедляет сжига՛ние жиро՛в. Жиры не уходят во время тренировок, а
человек набирает лишний вес. Сахар содержится не только в шоколаде,
тортах и пирожных, но и в йогуртах и сладких соках.
Правило №2. Молоко и молочные продукты нужно выбирать с низким
содержанием жира.
Правило №3. Меньше есть жареную пищу. Жареная еда увеличивает
риск онкологических заболеваний. Поэтому продукты лучше варить.
Правило №4. Мясо животных и мясные продукты, содержат много
жира, а это вредно для сердца. Такие продукты лучше заменить мясом
птицы и рыбой.
Правило №5. Больше воды. Вода помогает снижать температуру тела,
потому её нужно пить во время тренировок.
Правило №6. Ежедневно нужно съедать не меньше четырёхсот грамм
свежих фруктов и овощей. В них содержится много витаминов, которые
необходимы организму.

Правило №7. Избегать вредных продуктов. Вредные продукты – это
гамбургеры, шаурма и карто՛фель фри, кетчуп и майонез, сладкие
газиро՛ванные напитки и кофе, чипсы, конфеты и жвачки.
Завтрак и обед должны быть наиболее пита՛тельны. Ужинать надо за
два часа до сна. Ужин должен быть лёгким: стакан мацони или творог.
По материалам интернета
сжига՛ние жиро՛в — ճարպերի այրում газиро՛ванный – գազավորված
карто՛фель фри — кусо՛чки карто՛феля, обжа՛ренные в расти՛тельном ма՛сле
пита՛тельный — սննդարար

10. Найдите ответы на вопросы в тексте и прочитайте их.

1.Что нужно для того, чтобы хорошо выглядеть и быть здоровым? 2. Почему
нужно меньше есть сахара? 3. В каких продуктах содержится сахар? 4. Почему
нужно меньше есть жареную пищу? 5. Чем лучше заменить мясо животных и
мясные продукты? 6. Почему нужно пить больше воды? 7. Почему нужно
больше есть фруктов и овощей? 8. Какие продукты являются вредными? 9.Каким должен быть режим питания?

11. Ответьте на вопросы.

1.Почему для того, чтобы быть здоровым, одних тренировок мало? 2. Чем
вреден сахар? 3. Почему лучше заменить жареную пищу варёной? 4. Почему
вместо мяса лучше есть рыбу? 5. Чем полезны фрукты и овощи? 6. Какие продукты являются вредными?

1. Կատարեք գումարում

2. Կատարեք հանում

3. Կատարեք գործողություններ

Լրացնել  բաց թողնված տառերը՝ ն կամ մ:
Մա-վելն ու Սա-վելը մանկության ընկերներ են: Իրարից միշտ ա-բաժան են եղել: Դեռ  փոքր էին, երբ վերցնում էին զա-բյուղները դա-բուլ բերելու, խաղում գետեզրի շա-բուտում, մայրիկների համար սարի ս-բուլ, սուսա-բար բերում: Ապրում էին գյուղական ա-պաճույճ կենցաղով ու երջանիկ էին:  Պատանեկության ա-բասիր անուրջներն անավարտ մնացին, սկսվեց պատերազմը: Ա-բարիշտ ֆաշիստները հարձակվեցին, ռ-բակոծեցին, հրդեհեցին: Ա-բարտավան հրոսակներին հակահարված տալու և հայրենիքի պատիվն անեղծ պահելու համար տղաները մեկնեցին ռազմաճակատ: Հոծ ամբոխ էր հավաքվել կայարանում: Հրաժեշտի ա-պագոռգոռ խոսքեր չասվեցին: Ժողովուրդն ա-բարբառ տխուր-տրտում, ճա-փա գցեց իր բազում զավակներին: Մա-վելն ու Սա-վելը ծառայում էին նույն վաշտում: Մեկը բա-բեր էր մյուսը` կապավոր: Անվերապահորեն վստահ էին, որ ա-պայման կհաղթեն: Այդպես էլ եղավ: Երկուսն էլ պարգևներով տուն վերադարձան: Այժմ էլ ապրում են իրենց գյուղում:  ունեն բարի հա-բավ, սիրված են բոլորից:  Գյուղը  սակավաջուր էր: Ընկերներն ա-բարձիչներ բերեցին, ա-բարտակ կառուցեցին: Գյուղը ա-բավ բերք ստացավ, ա-բարները լցվեցին: Մեծ բարեկամությունից բոլորն են օգտվում:

Լրացնել բաց  թողնված տառերը` զ կամ ս:
Ալեհույ- էր Հելլադայի մեծագույն քանդակագործ Ֆիդիա-ը:  Գրակալի առաջ մտասույ-  նստած` քննախույ- հայացքը հառել էր դիմացը փռված գծագրերին: Պիտի կերտեր Զև-ի արձանը: Նրա հոգին բ-կտում էր այն միտքը, թե կկարողանա կյանք ու հոգի  տալ անշունչ մարմարին:
Պար-կա գիշեր էր: Պար-կական երկնակամարում փայլփլում էին աստղերը:  Հա-կերտի հրավերով Վասակը` Հայաստանի մար-պանը, ժամանել էր Տի-բոն և այժմ բաց նստած` նայում էր մ-կիթների երկնասույ- մինարենիներին: Անհույ- էր, թե գործերը հարթ  կգնան:
Պարտի-պանը Թիֆլի-ից բերված թաղարները տեղադրում էր հողի մեջ: Շուտով այդ մասում կաճեն  գույն-գույն ծաղիկներ և հետ-հետե կտարածվեն շուրջբոլորը:
Ավտոբու-ի պատուհանից հիպնո-ված նայում էի շրջակայքի գեղեցկություներին: Որպի-ի աննման տեսարան: 
Որպես-ի պատկերացնես, աչքովդ պիտի տեսնես:

Որտեղ անհրաժեշտ է ը գրիր:

Դաս_նկերներով անակնկալ  մի որոշում կայացրինք՝ արշավ կազմակերպել դեպի Մայմեխի կատարը և ամրացնել հայոց եռագույնը: Ակ-նթարթորեն ընդունված որոշումը բոլորիս ոգևորեց: 
Վեր_նթաց ճանապարհն անցնում էր որոտ_նդոստ գետակին զուգ_նթաց, ծառերը մթ_նկա անտառում թվում էին գիրկ-նդխառն կարպարանքներ և ան-մբռնելի երկյուղով լցնում մեր սրտերը: 
 Վերելքը դժվարին էր, բայց  ինքն-ստիքյան հասկանալի է, որոշեցինք հաղթահարել, խոչ-նդոտները և չ-նկրկել: 
Լուս_նկան նոր էր անհետացել երկնակամարից, երբ  հասանք հովվական  վրանների, որտեղ մեզ  հյուր-նկալեցին ջերմորեն:  
Նախ_նտրեցինք չհանգստանալ և ոտքի վրա մի-մի  բաժակ  կամ ըմպելով` առաջ ընթացանք: 
Կոր_նթարդ բլրակները թվում էին  անվերջանալի;
 Որքան  բարձրանում էինք, սր_նթաց գետակի ջրերն ավելի զուլալվում էին,  և մենք  մերթնդմերթ տեսնում էինք արևի տակ ցոլացող  կարմրախայտ ձկներին, որոնք,  ասում են ձկնկիթ են դնում բարձրանմատչելի  ակունքներում;  
Հետ_զհետե օրը ցրտեց, և  դաշտային բուսականության փոխարեն մեր առջև  փռվեցին Ալպյան գույն-գույն ծաղիկներ: 
Վերջապես սարի կատարին ենք: Ակ_նդետ նայում ենք հրաշալի  բնապատկերներին և սքանչանում:

Լրացնել բաց թողնված տառերը` ջ, ճ կամ չ:
Զի-ելով կնոջս ու զոքան-իս ցանկությունը՝ ամռանը ամբողջ  ընտանիքիս տարա Սո-ի: Առաջին անգամ էինք լինում այնտեղ: Իսկական ծովափնյա քաղաք՝ գաղ-, բայց առող-արար օդով, լա-վարդ երկնքով, պ-րուհու սեթևեթանքով նազով սո-իներով ու նո-իներով, պճնված ծաղկաստաններով լի չինական խառնիճաղան-  վարդաթփերով, գա-ա- ալո-ենիներով, որոնց մի-և հանգիստ ճեմում են գույնզգույն թռ-ուններ, հատկապես` սիրամարգեր: Ողջ օրը`  աղ-ամուղ-ից մին-և ուշ գիշեր ծովափը լեցուն է հովեկներով: Միայն մի-օրեին մարդիկ մի  կարճ ընթացք մինչև երեկո փախ-ում են լողափերից, ապա ամբողջ երեկոն դարձյալ անցկացնում այնտեղ: Երեխաներն ուրախ  թռ-կոտում են, թր-ում միմյանց, մխր-վում տաք ավազի մեջ: Սո-իում հանգստացողը չի զղ-ա, որովհետև որևէ խոչընդոտի չի հանդիպի ոչինչ չի աղ-ատի լիարժեք անհոգությունը: Ամեն ինչ կարելի է ձեռք բերել զեղ- գներով: Երեխաներիս սիրած վայրը գազանանոցն էր, ուր  կային դար-նագույն ար-եր, եղջերուներ, վայրի խոզեր` իրենց գո-իներով ու  խո-կորներով, այծեղ-յուրներ, փղեր` երկար կն-իթներով, նեւյնիսկ  չղ-իկներ, բվե-ներ, կարիճների տեսակներ: Հատկապես հետաքրքիր էին կապիկները, որոնք  մարդու պես քրք-ում են,  քրթմն-ում, հառա-ում, կառ-ում ճյուղերից, ի-նում, բարձրանում: Հրաշալի անցկացնելով ամառը` օգոստոսի վեր-ին հրաժեշտ տվեցինք Սո-իին:

Ընդգծիր բարդածանցավոր բառերը:
Ձեռնտու, վարկառու, աչառու, զրպարտիչ, գործարանատեր, վիրակապարան,աչքաբաց, ավտոկայան, անհուսություն, տարրալուծում, լեզվաբանություն,հայազգի, թռչնաբուծարան, ուրվապատկեր, բնակատեղի, հեռուստացույց:

Դաս 3 — Ռացիոնալ թվերի համեմատումը, գումարումը և հանումը

Երկու ռացիոնալ թվերից ավելի մեծ է այն թիվը, որը կոորդինատային ուղղի վրա գտնվում է ավելի աջ։

1) ցանկացած դրական ռացիոնալ թիվ մեծ է զրոյից և ցանկացած բացասական ռացիոնալ թվից.
2) երկու դրական ռացիոնալ թվերից ավելի մեծ է այն թիվը, որի բացարձակ արժեքն ավելի մեծ է.
3) երկու բացասական ռացիոնալ թվերից ավելի մեծ է այն թիվը, որի բացարձակ արժեքն ավելի փոքր է,
4) ցանկացած բացասական ռացիոնալ թիվ փոքր է զրոյից:

Միևնույն նշանով ռացիոնալ թվերը գումարելու համար պետք է գումարել նրանց բացարձակ արժեքները և ստացված թվից առաջ դնել գումարելիների ընդհանուր նշանը։

Տարբեր նշաններով երկու ռացիոնալ թվեր գումարելու համար պետք է այդ թվերի բացարձակ արժեքներից ավելի մեծից հանել ավելի փոքրը և ստացված թվից առաջ դնել այն գումարելիի նշանը, որի բացարձակ արժեքն ավելի մեծ է։

Մի ռացիոնալ թվից մեկ ուրիշը հանելու համար պետք է նվազելիին գումարել հանելիին հակադիր թիվը։

Առաջադրանքներ

1. Գտնել թվի բացարձակ արժեքը

2. Համեմատել ռացիոնալ թվերը

3. Իրար հավասա՞ր են արդյոք կոտորակները

4. Աճման կարգով գրեք հետևյալ ռացիոնալ թվերը

5. Նվազման կարգով գրեք հետևյալ ռացիոնալ թվերը

6. Գրեք բոլոր այն ամբողջ թվերը, որոնք կոորդինատային ուղղի վրա գտնվում են հետևյալ թվերի միջև

Ծառերի գանգատը

Մեր տված փայտից կրակ են անում, տուն տաքացնում, թոնիրը վառում, կերակուր եփում,

փափուկ հաց թխում, ուտում կշտանում, բայց մեզ չեն հիշում, մեզ չեն պահպանում, այլ

անգութ կերպով մեզ կոտորում են, մեզ փչացնում, ոչնչացնում:

Մեր գերաններից շինում են տներ, գոմեր, մարագներ, ժամեր ու վանքեր, մեր

՝

տախտակներից

հատակ, առաստաղ, աթոռ, պահարան, սեղան, նստարան, դուռ ու

պատուհան և այլ շատ տեսակ կահ և կարասիք. բայց մեզ չեն հիշում, մեզ չեն

պահպանում, այլ անգութ կերպով մեզ կոտորում են, մեզ փչացնում, ոչնչացնում:

Կամուրջ են շինում ՝գետերով անցնում. սայլեր են շինում ՝ամեն ինչ կրում. գութան են

շինում հողերը հերկում. լուծ, սամի շինում եզ, գոմեշ լծում, օրորոց շինում ՝մանկիկ

օրորում. քանոն են շինում ՝տետրակներ տողում, նավեր են շինում ՝ծովի մեջ լողում… բայց

մեզ չեն հիշում, մեզ չեն պահպանում, այլ անգութ կերպով մեզ կոտորում են, մեզ

փչացնում, ոչնչացնում:

՞

Ո

վ չի տանձ կերել կամ կարմիր խնձոր, նուռ ու սերկևիլ, կեռաս ու սալոր, դեղձ

՞

՞

կարմրաթշիկ, ծիրան անուշիկ: Ապա խաղո

ղը. և քանի

տեսակ կանաչ ու կարմիր, թուխ —

թուխ ու սպիտակ. և այդ ամենը մարդիկ են ուտում… Բայց մեզ չեն հիշում, մեզ չեն

պահպանում, այլ անգութ կերպով մեզ կոտորում են, մեզ փչացնում, ոչնչացնում:

1

Խելոք մանուկներ, դուք որ մեծանաք, մեծ մարդիկ դառնաք, մեզ խնայեցեք, մեզ

պահպանեցեք և ձեր հանդերում, ձեր այգիներում ծառեր տնկեցեք…

1882

Ծույլ տղա

Թորոսի որդին մի ծույլ տղա էր, ոչ գիր էր սովորում և ոչ մի արհեստ:

՞

— Ի

նչ արհեստ սովրիմ,

— փնթփնթում էր նա,

— կլեկչությունը շատ լավ արհեստ է, բայց

բոբիկ ոտքով ամանում կանգնել, արագ պտտել. այդ այնքան հեշտ չէ: Ավելի հեշտ է

՞

փուքսի փչելը, բայց այդ իմ ձեռքում երկար չեն թողնիլ: Վարպետ էլ դառնամ, ի

նչ եմ

անելու. պետք է մատներով փոքր – ինչ բամբակով տաք — տաք պղնձին նաշադիր քսեմ,

՞

ձեռքերս այրե

մ: Չէ, այդ իմ բանը չէ:

— Դարբնի մոտ կերթամ, այնտեղ էլ փուքս կա, ձմեռն էլ տաք է. բայց մեծ ուժ պետք է այդ

գործի համար: Ահագին մուրճով երկաթը ծեծել, որ նա տափակի, ես այդ չեմ անի, ինչ

կուզի լինի:

— Նալբանդը լավ է, մեխի ծայր սրել և պայտեր շտկել, այդ շատ դժվար չէ. բայց մեկ ամեհի

ձիու ոտք բռնել, ծնկանը դնել, երկյուղալի է. ձիու աքացին իմ ընկերների ապտակից թունդ

է: Չէ, իմ կարծիքով այդ իմ բանը չէ:

՞

— Դերձակությունը մաքուր արհեստ է, լավ միտս ընկավ: Բայց ի

նչ եմ ասում, ամբողջ

օրերով ծալպատակ նստել, գլուխը քաշ գցած ՝կարել ու կարել, ոչ խաղալ կըլնի և ոչ

վազվզել: Չէ´, այդ էլ բան չէ:

՞

— Ինչո

ւ չգնամ որմնադիր դառնամ, բարձր պատերի ծայրերին կանգնեմ, այնտեղից

կանչեմ — «Քար ու կի´

ր տվե˜

ք, ցե´խ ուղարկեցե˜

ք, աղյո´

ւս ձգեցե˜

ք»: Այսպես կգոռամ և

կհրամայեմ, որ աշխարհք տեսնի, թե ես վարպետ եմ, գործս լավ գիտեմ: Բայց վայ թե

՞

հանկարծ այդ բարձր տեղից ոտքս սլկըհի և թրմփալով ներքև գլորվեմ, հոգիս ավանդե

Չէ, այդ հեշտ գործ չէ, և ոչ իմ բանն է:

մ:

— Երևի չկա մի այնպես արհեստ, որ ես հավանեմ, գնամ սովորեմ: Թե դյուրգյար դառնամ,

ոտքս կկտրեմ. կոշկակար դառնամ, ձեռքս կծակեմ, ոսկերիչ դառնամ, մատներս կայրեմ,

թե բրուտ դառնամ, ցեխ պիտի կոխ տամ, վարժարան գնամ, գիր պիտի սովրիմ: Չէ, իմ

կարծիքով ամենից լավն է, ամենից հեշտը ոչինչ չշինել, ոչինչ չսովրել:

1882

Երկու այծ

Երկու կամակոր այծ դեմ առ դեմ եկան մի նեղ գերանի վրա, ուր կամուրջ էր ձգված մի

գետակի վրա:

Երկուսը միանգամից չէին կարող անցնել այդ նեղ կամուրջով. պետք է նրանցից մեկը ետ

կանգներ և մյուսին ճանապարհ տար:

2

— Դու ետ գնա, որ ես անց կենամ,

՞

— ասաց մեկը:

— Ինչո

ւ դու ետ չես քաշվում, քան թե ինձ ես առաջարկում,

— պատասխանեց մյուսը:

— Քեզ ասում եմ, ետ քաշվիր, առաջ ես եմ բարձրացել կամրջի վրա:

՞

— Ներողություն կանես: Գիտե

ս ում հետ ես խոսում, որ դեռ բարկանում էլ ես:

Այծերը ճակատ ճակատի զարկեցին, իրար գլուխ պատռեցին, և վերջը երկուսն էլ

կամուրջից սայթաքեցին, ջուրը թափվեցին:

1884

Մեղուն ու մարդը

Մեղուն մեկ անգամ հարցրեց իր տիրոջը:

՞

— Քո կենդանիներից ո

րն է ամենից օգտակարը:

— Գիտեմ, դու երևի կարծում ես, թե ամենից օգտակարը դու ես, բայց սխալվում ես,

պատասխանեց տերը:

՞

՞

—

— Ինչպե

ս, տեր, ո

րն է այն կենդանին, որ ինձանից ավելի օգտակար է:

— Ոչխարը:

— Այդ հաշիվ չէ, տեր. ոչխարը իմ հասակակից չէ: Նա մի ահագին կենդանի է, իսկ ես մի

միջատ եմ: Դու պետք է ինձ իմ ընկերների հետ համեմատես:

— Շատ բարի. շերամը քեզ պես փոքր է, բայց քեզանից շատ օգուտ է տալիս:

՞

— Շերամը ո

րն է:

— Շերամն այն իմաստուն որդն է, որ մեզ համար աննման քնքուշ մետաքս է շինում:

՞

— Հա˜

տերևներով:

, իմացա, այդ այն շատակեր ճիճուն չէ

, որին անդադար կերակրում եք թթան

— Նա ինքն է:

՞

— Բայց գիտե

ս, տեր, նրա չափ որ մեզ էլ կերակրեք, մենք մեղրի տեղ ոսկի կշինենք ձեզ

համար: Դուք ոչ մի կենդանի չունեք, որ իր կերակուրը մեզ նման ինքը լինի շինելիս և

՞

ուրիշներին էլ բաժին լինի տալիս: Այնպես չէ

, պարոնս:

— Այո, այդ կողմից դու ուղիղ ես . մենք դեպի ձեզ շատ ապերախտ ենք, որովհետև

բոլորովին անխնամ ենք թողնում ձեզ…

Մեղուն ուրախացավ տիրոջ պատասխանիցը և թռավ նստեց վարդենու վրա:

1902

Առաջադրանք 1

Առաջադրանք 1.

Հին Հռոմ

Նկարագրիր Ապենինյան թերակղզու աշխարհագրական դիրքը, բնակլիմայական պայմանները/Ճամփորդիր դեպի Իտալիա Google Maps ծրագրով :

Ապենինյան թերակղզին գտնվում է Հարավային Եվրոպայում՝ Միջերկրական ծովի կենտրոնական հատվածում։ Այն ընդգրկում է Իտալիայի հիմնական մասը և ձգվում է հյուսիսից դեպի հարավ՝ ունենալով երկարավուն, «ճտքակոշիկ» հիշեցնող ձև։

Պատմիր Հռոմի հիմնադրման ավանդության մասին, ներկայացրու նաև քո հորինած ավանդությունը Հռոմի մասին:

Ներկայացրու վաղ պատմական Հռոմի կառավարման համակարգը:

Հռոմը իր զարգացման վաղ փուլում (մ.թ.ա. 753 — 509 թթ.) եղել է թագավորություն։ Այն հիմնադրվել է ըստ ավանդության՝ Ռոմուլուսի կողմից մ.թ.ա. 753 թվականին և ունեցել է յոթ թագավոր։

Ներկայացրու քո վերաբերմունքը Սերվիոս Տուլիոսի բարենորոգումների մասին:

Դիտել տեսանյութը. Древний Рим за 20 минут, պատասխանել հարցերին

ա.պատմել նոր բացահայտումների մասին

բ.ամենահետաքրքիր հատվածը

գ. նոր բառերի բացահայտում

Աղբյուրները՝ Համաշխարհային պատմություն, էջ 105-109, համացանց

Առաջադրանք 2

Հռոմեկան քաղաք-պետությունը Ք.ա. 5-3-րդ դարեր

Նկարագրել, համեմատել պատրիկների, պլեբեյների իրավունքները:

Հռոմի հանրապետության սկզբնական շրջանում հասարակությունը բաժանված էր պատրիկների և պլեբեյների՝ ըստ ծագման ու սոցիալական կարգավիճակի։ Այս երկու խավերի միջև մեծ իրավական ու սոցիալական տարբերություններ կային, որոնք աստիճանաբար նվազեցին հարյուրամյակների ընթացքում

Տուր «հանրապետություն» հասկացության բացատրությունը:

Պատմիր հռոմեական բանակի կառուցվածքի մասին:

Հռոմեական բանակը համարվում էր հին աշխարհի ամենաարդյունավետ ռազմական ուժերից մեկը։ Այն ուներ հստակ կառուցվածք, կարգապահություն և մարտավարական նորարարություններ, որոնք մեծապես նպաստեցին Հռոմի կայսրության տարածմանն ու հզորացմանը։

Աղբյուրները’ Համաշխարհային պատմություն, էջ 110-114, համացանց

   Հին Հռոմի պատմության արշալույսը․

Լրացուցիչ աշխատանք/թարգմանություն ապրիլի 8-30-ը/

АРМИЯ ДРЕВНЕГО РИМА: Интересные факты

Римская империя. Древний Рим/

Реконструкция древнего города Рим/դիտել/

«Ցիցերոնի 20 իմաստուն մտքերը»-թարգմանություն

.Ընդգծված բառակապակցություններն ածանցավոր բառերով փոխարինի´ր:

Անպոչ կապիկներ էին ապրում այս ջունգլիներում:

Ատամավոր անիվներով մեքենաները հարմար էին այս ճանապարհներին:

Խնամում էր տղային մայրաբար՝ չտարբերելով նրան իր երեխաներից:

Զորավոր երկրների ցանկում նաև Հայաստանն էր հիշատակվում:

Ալյունոտ ձեռքերը քսեց գոգնոցին և դուրս եկավ հյուրին դիմավորելու:

Շունը ուրախ թափահարում էր պոչը երևում էր՝ բարեկամաբար էր տրամադրված:

Չորսոտանի այդ կենդանիներից գյուղացիները պրծում չունեին:

Հորաբար հոգ էր տանում նրանց մասին:

Կապտավուն երանգ ուներ նրա նոր զգեստը:

Մտերիմ՝ խորհուրդ էր տալիս չանել այդ բանը:

Դեղնավուն վերնաշապիկ էր հագին:

2.Գրի՛ր շարադրություն.,, Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս —
Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի,, վերնագրով:

3. Փակագծում տրված գոյականները գրի՛ր եզակի կամ հոգնակի ձևով:
Նախադասություններից դուրս գրի՛ր ենթականերն ու ստորոգյալները:

(Աղջիկ) երկար նայեց հեռացող գնացքին: (Օր) ճամբարում արագ ու հետաքրքիր են անցնում: Երեկոյան էլեկտրական լարերին թառել էին (ծիծեռնակ): (Մարդ) հավաքվել էին հրապարակում: (Կին) ամեն երեկո հավաքվում էին մոտակա այգում՝ քննարկելու օրվա անցուդարձը: Այդ ծովի (ջուր) շատ մաքուր է: Ձնապատ (փողոց) դեռ դատարկ էր: Արևածագին բոլոր (երեխա) արդեն դրսում էին: (Ձիավոր) փորձում էին անձայն մոտենալ դարպասներին:

Կարդա՜ պատմվածքը։

1․ Փոքրիկ դրախտ։ Դինո Բուցատի

Երջանկության ձևերը շատ են տարբեր: Գեներալ Օրանգուի ղեկավարած երկրի բնակիչները երջանիկ են այն օրվանից, երբ նրանց արյան մեջ ընկան ոսկե ձկնիկները: Ու պետք չէ զարմանալ դրանից: Քիչ կոպիտ՝ այդ ձկնիկերը ոսկե չեն, այլ ընդամենը` ոսկեգույն, սակայն բավական է տեսնել, թե ինչպես են փայլում ու ինչ կայտառ են, և դու ուզում ես ունենալ նրանցից: Իշխանությունն անմիջապես հասկացավ սա, երբ ինչ – որ մի բնագետ որսաց առաջին ձկնիկներին, ու սկսեցին արագորեն բազմացնել դրանց բարենպաստ պայմաններում: Մասնագետներին հայտնի «Z-8» ոսկե ձկնիկը չափազանց փոքր է. պատկերացրեք հավը ճանճի չափերով, ոսկե ձկնիկը այդ հավի մեծության է: Ուստի, երբ լրանում է երկրի բնակիչների տասնութ տարին, առանց դժվարության ներարկում են ձկնիկները նրանց արյան մեջ. նշված տարիքը ու ներարկման գործողությունը սահմանված են օրենքով: Բոլոր երիտասարդներն ու աղջիկներն անհամբերությամբ սպասում են օրվան, թե երբ կմտնեն այդ հատուկ բժշկական կենտրոններից մեկը, ուր նրանք գալիս են իրենց ընտանիքների ուղեկցությամբ ու ձեռքի երակներին միացնում են փողակը, որը միաժամանակ թափանցիկ երակի մի մասն է` լի ֆիզիոլոգիական լուծույթով, որտեղ հետո բաց են թողնում քսան ոսկե ձկնիկներ: Երջանիկը ու նրա ընտանիքը վայելում են ոսկե ձկնիկների խաղերը անոթի մեջ, մինչև որ նրանք, մեկը մյուսի հետևից, արդեն անշարժ, ու թվում է՝ վախեցած, լույսի փոքրիկ ցոլքերով մտնում են երակի մեջ: Կես ժամում քաղաքացին ստանում է ոսկե ձկնիկների մի ամբողջ վտառ, ապա հեռանում՝ հանդիսավորությամբ նշելու իրեն հասած երջանկությունը: Ուշադիր լինելու դեպքում կտեսնենք, որ երկրի բնակիչները երջանիկ են առավելապես երևակայության շնորհիվ, քան իրականության հետ ուղղակի շփման: Ոսկե ձկնիկներին ներարկելուց հետո տեսնելը արդեն հնարավոր չէ, ամեն ոք գիտի` նրանք անդադար անցնում են երակների ու զարկերակների հսկա ծառով ու յուրաքանչյուրին վերջին րոպեներին քնից առաջ թվում է, թե իր փակված կոպերի բաժակներում երևում ու անհետանում են այդ շողարձակող կայծերը, որոնք առանձնանում են իրենց փայլով՝ գետերի ու գետակների կարմիր ֆոնին, որոնցով շարժվում են նրանք:
Հատուկ հուզմունք է առաջացնում միտքը, թե քսան ոսկե ձկնիկները նույն պահին սկսում են բազմանալ: Սա է պատճառը, որ երկրի բնակիչը պատկերացնում է նրանց` փայլուն ու անթիվ՝ մարմնի տարբեր մասերում. ինչպես են դրանք սպրդում գլուխ, ինչպես են հոսում դեպի մատների ծայրերը, ինչպես են կուտակվում կոնքային մեծ զարկերակներում, լծային արյունադարձ երակներում կամ անհավանական ճկունությամբ թափանցում մարմնի ամենաթաքուն անկյունները: Ներքին այդ հայացքի ամենամեծ ուրախությունն ապահովում է ոսկե ձկնիկների փուլային անցումը սրտով, ուր թեք ոլորաններ են, լճակներ, սրընթաց հոսանքներ` հարմար խաղերի ու շփման համար: Այս մեծ ու աղմկոտ նավահանգստում ծանոթանում են ոսկե ձկնիկները, ընտրում զույգեր, միավորում ճակատագրերը: Պատանին կամ պարմանուհին սիրահարվում են՝ համոզված, թե տղայի (կամ աղջկա) սրտում նույնպես մի ոսկե ձկնիկ գտավ իր զույգին: Մի քանիսը նույնիսկ խուտուտ հիշեցնող զգացումը բացատրում են համապատասխան վայրերում ոսկե ձկնիկների զուգավորմամբ: Կյանքի գլխավոր ռիթմերը արտաքնապես համընկնում են նույն ռիթմերին` արդեն նրանց ներսում. ուստի՝հնարավո՞ր է առավել ներդաշնակ երջանկություն: Պատկերը մռայլում է սոսկ հանգամանքը, թե երբեմն – երբեմն ոսկե ձկնիկներից որևէ մեկը մեռնում է: Ու թեպետ ապրում են երկար, սակայն օրերից մի օր, մեռնողի մարմինը` արյան հմայական շարժումներով, ի վերջո, խցանում է անցումը զարկերակից երակ – երակից որևէ անոթ: Երկրի բնակիչներին հայտնի են ախտանիշները, որոնք նաև շատ պարզ են. դժվարանում է շնչելը, ու երբեմն պտտվում է գլուխը: Եթե զգում է սույն երևույթը, ուրեմն անմիջապես հանում են ներարկման սրվակը. որը պահում են տանը՝ նման դեպքերի համար: Մեռած ձկնիկը սրվակի պարունակությունից հաշված րոպեների ընթացքում ներծծվում է, ու նորից կարգավորվում է արյան շրջանառությունը: Յուրաքանչյուրին պաշտոնապես թույլատրված է օգտագործել ամիսը երեք սրվակ` հաշվի առնելով հանգամանքը, թե ոսկե ձկնիկները բազմանում են արագ, ու ժամանակի ընթացքում նրանց մահերի քանակը նույնպես աճում է: Գեներալ Օրանգուի իշխանությունը սրվակի արժեքը սահմանել է քսան դոլլար, որը տարվա ընթացքում երկրին մի քանի միլիոն եկամուտ է բերում: Եթե արտասահմանցի դիտորդները որակում են սույնը որպես ծանր հարկ, ուրեմն երկրի բնակիչները բողոքում են, քանի որ յուրաքանչյուր սրվակ վերադարձնում է նրանց երջանկությունը, իսկ երջանկության համար վճարելը միանգամայն արդարացի է: Աղքատ ընտանիքների մասին խորհելիս (ինչը հաճախ է պատահում), իշխանությունը հնարավորություն է ընձեռում նրանց ձեռք բերել սրվակները ապառիկով՝ բռնագանձելով կրկնակի, ինչը լիովին տրամաբանական է: Եթե վերոնշյալ հարմարավետ պայմաններից հետո էլ ինչ – որ մեկը մնում է առանց սրվակների, ուրեմն դիմում է գերհաջողակ սև շուկային, որին իշխանությունը թույլատրում է ծաղկել` ըմբռնելով մարդկանց կարիքները ու ցանկանալով օգնել նրանց՝ հանուն ժողովրդի ու մի քանի գնդապետների բարօրության: Ի վերջո, ի՞նչ նշանակություն ունի աղքատությունը, երբ հայտնի է, որ բոլորն ունեն ոսկե ձկնիկներ, ու ոսկե ձկնիկներ կստանան բոլոր սերունդները, ու կրկին ու կրկին կլինեն տոնակատարություններ, կլինեն պարեր, կլինեն երգեր:

Առաջադրանքներ

Ա ․Ընտրե՛ք այն միտքը, որը Ձեր կարծիքով ստեղծագործության մեջ արտահայտված գաղափարներից է: Հիմնավորե՛ք Ձեր ընտրությունը.

• իշխանությունները հոգ էին տանում ժողովրդի մասին,
• իշխանությունները լուծել էին աղքատության խնդիրը,
• այս պետությունը հիմնված էր խաբեության վրա,
• իշխանությունը գտել էր երջանիկ լինելու գաղտնիքը:

4. Տեքստին որքան հնարավոր է բառեր ավելացրու: Գրի՛րէ ի՞նչ հարցի են պատասխանում ավելացրածդ բառերը:

Կոշիկի մի ֆիրմա իր աշխատակիցներից երկուսին Աֆրիկա ուղարկեց, որ պարզի, թե իր կոշիկներն այնտեղ կարո՞ղ Է վաճառել: Շուտով գործուղվածներից  մեկը հայտնեց. «Կոշիկ արտահանելու ոչ մի հեռանկար չկա. այստեղ բոլորը բոբիկ են քայլում»: Մյուսը  դրությունն այլ կերպ գնահատեց. «Հեռանկարները հիանալի են. բոլորը  բոբիկ են քայլում»:

5. Ընդգծի՛ր նախադասությունների ենթականերն ու ստորոգյալները և կետադրի՛ր։

Ամառային սիրուն երեկո էր և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հովիկը և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել և չէր էլ ուզում լսել ինչ- որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:

6.Պատմի՛ր ուղտի անունից.

Գարնանը մոծակը դուրս եկավ ուղտի ականջից, ուղղեց թևիկներն ու տզզաց.
-Շնորհակալ եմ հյուրընկալության համար, ես գնում եմ:
Ուղտը վիզը ծռեց, մի կերպ տեսավ իր հետ խոսող մոծակին ու ասաց.
— Դու ո՞վ ես, ես քեզ չեմ ճանաչում, էլ ուր մնաց, թե հյուրընկալեմ, էն էլ իմ ականջում:

7. Կարդա՛ և ընդգծի՛ր քո կարծիքով ամենակարևոր միտքը: Հիմնավորի՛ր ընտրությունդ:

Ճանապարհ

Ես մեկնում եմ:

Վաղն արդեն կմեկնեմ:

Ուղին կլինի երկար, երկար:

Կգնամ գնացքով:

Գնացքը կունենա հարյուր, գուցե հազար ու բյուր վագոն:

Յուրաքանչյուր վագոն կունենա հարյուր պատուհան, որովհետև ամեն վագոն մի հարյուրակ է:

Կբարձրանամ վերջին վագոնն ու կկանգնեմ վերջին վագոնի պատուհանի մոտ, որպեսզի գոնե մի քիչ մոտ լինեմ քեզ…

Տեխնոլոգիայի խմբեր-Նկարչություն

Ֆիզկուլտուրայի խումբը, օրը-Բասքետբոլլ Երկուշաբթի

Ընտրության խմբեր- 4 ժամ իսպաներեն

Լրացուցիչ պարապմունք դպրոցում- չեմ գնում

Երկարօրյա-չեմ գնում

Լրացուցիչ պարապմունք դպրոցից դուրս-չեմ գնում

Նախագծային աշխատանք/հղումը տեղադրել/-Ունեմ բայց չեմ գտնում

Դպրոցի երթուղային, որ համարն է (միակողմանի, երկկողմանի)-չեմ ոգտվում

Արշավախմբային ճամփորդություն(բարձունք, Արատես, Արտանիշ․․․․)-Գյումրի, անցած տարի :